Pruritus – Anale jeuk

Wat is anale jeuk?

Anale jeuk wordt gekenmerkt door een ongecontroleerde drang om zich te krabben rond de anus en de anale rand.

• In de overgrote meerderheid van de gevallen is de oorzaak goedaardig.
• 1-5% van de bevolking heeft last van anale jeuk.
• Mannen worden vaker getroffen dan vrouwen. De klachten komen het meest voor tussen de leeftijd van 40 en 60 jaar.

(Daniel GL Causes and concerns. Dis Colon Rectum 1994;37:670)
(Hanno R et all Classification and management Clin 1987;5:811)

In ongeveer 50% van de gevallen kan geen duidelijke oorzaak gevonden worden voor de anale jeuk (idiopathische anale jeuk). Waarschijnlijk wordt de chronische irritatie veroorzaakt door verontreiniging van de huid met fecale resten, in combinatie met trauma door overmatige hygiëne (wrijven) en krabben.

Andere oorzaken

• Irritatie door losse ontlasting en diarree
• Besmetting met “kleine wormen” (Enterobius Vermiculairs). Jeuk vaak bij kinderen vooral s’nachts..
• Voedsel dat de anus irriteert:

– Koffie, thee, bier, frisdrank

– Chocolade

– Tomaten

– Zure vruchten, sinaasappel, grapefruit

• Huidziekten:

– Psoriasis

– Dermatitis: Irritatie / allergische reactie van de huid na het gebruik van bepaalde zepen, zalven, detergenten…

– Mycosen (schimmel)

• Chronisch vuilverlies uit een anale fistel (een kanaaltje dat communiceert tussen de klieren rond het anale kanaal en de huid van de anale rand).
• Inwendige aambeien (hemorroïden) die uit het anaal kanaal uitstulpen bij rust of ontlasting. De anus kan zich dan niet volledig sluiten en er kan vuil vochtverlies uitsijpelen die de huid van de anale rand irriteert.
• Anale incontinentie: Irritatie door chronisch vochtverlies.
• Seksueel overdraagbare aandoeningen: Condylomen / genitale wratten, Chlamydia, Gonorroe, Syfilis en Candida
• Zeer zelden zal er jeuk optreden ten gevolge van kanker van het anaal kanaal.
• Een marisk, een uitstulping van overtollig huid rond de anus, is zelden een oorzaak van jeuk.

(Jensen SL et al  A randomised trial of simple excision of non-specific hypertrophie anal papille versus expectant management  in patients  with chronic pruritus ani. Ann R Coll Surg Engl 1988; 70: 348))

In eerste instantie worden alle pathologieën (huidziekte, aambeien, enz.) uitgesloten die de oorzaak van de jeuk kunnen zijn.

Wat zijn de conservatieve behandelingen van anale pruritus?

In ongeveer 50% van de gevallen kan geen pathologie worden vastgesteld, we spreken dan van idiopathische pruritus.

In 90% van de gevallen kunnen de symptomen conservatief worden behandeld, nadat de patiënt  gerustgesteld is.

(Smith LE. Prospective  studies on the etiology  and treatment of pruritus ani. Dis Colon Rectum 1982;25:358)

Krabben aan de anus leidt tot krabletsels die de oorzaak zijn van huidirritaties. Deze letsels veroorzaken een ontstekingsreactie die op hun beurt de zenuwuiteinden stimuleren. De stimulatie van de zenuwuiteinden onderhoudt de drang om te krabben.  Zo ontstaat er een vicieuze cirkel waarbij er een chronische jeuk aanwezig is, hoewel de initiële oorzaak van de jeuk reeds verdwenen is. Dit verklaart eveneens waarom de oorzaak van anale jeuk slechts in de helft van de gevallen bepaald kan worden.

1. Hygiëne: “Hou de anale regio proper en droog »

Krabben aan de anus leidt tot krabletsels die de oorzaak zijn van huidirritaties. 

Anale hygiëne maximaal twee keer per dag en na elke ontlasting, bij voorkeur met alleen water of met niet-irriterende producten waarvan de pH (zuurtegraad) aangepast zijn aan de fysiologische pH van de huid (surgraszeep zoals Septiane surgras liquide® of Atoderm moussant®, dermatologische zeepjes zoals Aderma® met havermelk of Nioléol® bar, Saforelle®, Gyn-hydralin®, Savon de Marseille, andere…).

Tweemaal per dag zitbaden met warm water al dan niet met bidet, gedurende 10 tot 15 minuten:

• Indien nodig mogen antiseptische middelen (gynaecologische betadine, vloeibare antiseptische zeep, enz.) verdund worden in een bidet of badkuip.
• Spreid de bilspleet open, reinig de perianale plooien. Wees attent om overblijvende vuiligheden in de plooien en op haartjes rond de aars te verwijderen.
• Reinig met de hand, kompressen, of met een vochtig doekje, zonder een washandje te gebruiken.
• Voorzichtig drogen met een katoenen handdoek (deppen) of met een niet te warme haardroger (föhn).
• Leg zo nodig overdag en voor het slapen een katoenen doekje rechtstreeks in de bilplooi of aan de anus.

Onmiddellijk douchen na het sporten.

2. Kleding: 

Katoenen ondergoed, ruim zittende kleding om de ventilatie te verbeteren. Door minder zweet zal er eveneens minder vocht en minder irritatie zijn.

Knip nagels. Zo nodig draag s’nachts handschoenen om het onbewust krabben te verhinderen.

3. Dieet en andere regels: 

Regulering van de darmtransit (vezelrijk dieet indien nodig).

Neem zo nodig imodium® in geval van incontinentie of losse ontlasting.

Stop of verminder de consumptie van alcohol, bier, chocolade, specerijen, thee, zuivelproducten, koffie, tomaten of andere irriterende stoffen (melkproducten in geval van lactose intolerantie).

4. Stoppen van medicatie die de jeuk (pruritus) stimuleren:

Colchicine (jicht), kinidine (anti-aritmicum), telaprevir (Hep C), neomycine (antibioticum).

Gemcitabine (antibioticum)

Ergotamine zetpil (migraine), niet-steroïdale anti-inflammatoire zetpil.

5. Crème / Zalf  

Barrière zalf

Deze zalven beschermen de huid en zorgen ervoor dat de huid kan genezen, terwijl de pijn en irritatie verminderen.

Voorbeelden zijn: Tena Proskin®,  A-Derma Dermalibour+ ®, Uriage Bariéderm®, Ducray Dexyane®, Cicalfate+®, Dermocrem®

Zalf op basis van corticosteroïden

Zalf op basis van hydrocortison 1% vermindert de plaatselijke ontsteking en zo  de pijn en irritatie.

Zalf, gedurende 5 dagen tot maximaal 3 weken, 2x per dag aanbrengen

Voorbeelden: Cremicort 1%®, Hydrocortisone crème 1%®, Conforma hydrocortisone 1%®, Pannocort crème 1%®

Capsaïcine zalf

Capsaïcine zalf vermindert de transmissie van pijn ter hoogte van de pijn receptoren.

Het aanbrengen van de zalf geeft een branderig gevoel dat na verloop van tijd afneemt, vooraleer het een effect heeft op de jeuk.

Toepassing 3x/dag gedurende 4 weken.

Zacin Capsaïcinecrème® (Zacin)   

6. Anti-histamine:

In geval van ernstige jeuk kan een antihistaminicum worden voorgeschreven. Sommige anti-histaminica hebben een kalmerend effect en kunnen eveneens helpen indien de jeuk gepaard gaat met slapeloosheid.

Nustasium® 50mg (kalmerend effect)

Xyzal® 5mg

Als anale pruritus weerstaat aan alle conservatieve behandelingen, kan een tijdelijke tatoeage met methyleenblauw onder algemene anesthesie in het dagziekenhuis overwogen worden..

De procedure omvat het injecteren van methyleenblauw in de dermis van de anale marge. De injectie van methyleenblauw vernietigt de zenuwuiteinden in de huid die de jeuk veroorzaken.

Eusebio EB et al (1990) Treatment of intractable  pruritus ani. Dis Colon Rectum33:770-772

Farouk R et al (1997)  Intradermal methylene bleu injection  for the treatment of intractable idiopathic pruritus ani Br J Surg 84:670

Mentes BB et al (2004) Intradermal methylene blue injection for the treatment of intractable idiopathic pruritus ani: results of 30 cases. Tech Coloproctol !:11 -14

Zie operatie: Anale pruritus wortelkanaal tatoeëren